isumu

O isumu e tausia e fai ma fagafao e tupuga mai i isumu enaena. Sa masani ona fai mai na latou malaga mai Asia i Europa. Ae na latou o mai i Sisifo i vaa ma solo.

uiga

E faape'ī foliga o le iole?

O isumu lanu enaena o rodents ma e auai i le aiga isumu. E 200 i le 400 kalama o latou mamafa, o nisi taimi e oo atu i le 500 kalama. O latou tino e 20 i le 28 senitimita ma o latou siʻusiʻu e 17 i le 23 senitimita le umi. O le siʻusiʻu o le isumu e puʻupuʻu nai lo le tino ma e foliga mai e "le lavalava". O lena si'usi'u o se tasi lea o mafuaaga e inoino ai tagata i isumu. E le lavalavā o ia ae e tele laina una e tutupu mai ai lauulu. O nei lauulu e fai pei o antennae, lea e faʻaaogaina e le iole e fai ma taʻiala.

Ma o le siʻusiʻu o le iole e sili atu ona lelei: e mafai e le iole ona faʻaogaina e lagolago ai o ia pe a aʻe ma faʻatumauina lona paleni. O se ituaiga fo'i fua e fa'aoga e le iole e fa'atonutonu ai le vevela o lona tino. O isumu enaena e efuefu i le uliuli-enaena po'o le mūmū-enaena i tua, ma o latou manava e pa'epa'e. E fai si laiti o latou mata ma taliga. O taliga e pupuu lauulu, o le isu e tu'u, o le si'usi'u e ta'afua ma fai si mafiafia. O vae e piniki.

E le gata i nei manu e masani ona lanu, e iai foʻi manu uliuli, o nisi e iai le fatafata paʻepaʻe. O iole o lo'o tausia e fai ma fagafao i aso nei, e tupuga uma mai le iole lanu enaena. Na fafaga i latou i le tele o lanu lanu: o loʻo i ai nei manu pipii. O isumu pa'epa'e e tupuga mai i isumu enaena.

O fea e nofo ai le iole

O le fale muamua o le iole enaena o le steppes i Siberia, Saina i matu, ma Mongolia. Mai iina na latou faʻatoʻilaloina ai le lalolagi atoa: na latou faimalaga solo i le lalolagi e pei o ni tagata feoaʻi i luga o vaʻa ma le tele o isi auala o felauaiga ma o loʻo maua i soo se mea i aso nei.

Imoa lanu enaena vao e ola i steppes ma fanua. O iina latou te faia ai ni fala tetele i lalo o le eleele. O iole lanu enaena sa vavalalata vavalalata ma tagata i aso ua leva. O aso nei latou te nonofo i totonu o potu, faleteuoloa, fale o manu, i lapisi lapisi, faʻapea foʻi i fale lapisi - e matua tele lava i soʻo se mea.

O a ituaiga iole o iai?

O le iole lanu enaena e vavalalata ma le iole fale (Rattus rattus). E la'ititi teisi, e lapopo'a ona mata ma taliga, ma e umi teisi lona si'usi'u nai lo lona tino. I Siamani na tulei i fafo e isumu lanu enaena ma ua seasea ona maua i Siamani ma ua puipuia. O iole e tele isi aiga i le lalolagi. E le o iloa tonu pe toafia. E silia ma le 500 ituaiga iole eseese ua iloa i aso nei.

E fia tausaga o le iole?

Iole tausia e pei o fagafao ola mo le maualuga o le tolu tausaga.

Amio

E faapefea ona ola iole?

O iole lanu enaena e atoatoa ona sao. So'o se mea e nonofo ai tagata, e iai lava isumu. Po o fea lava konetineta na maua e tagata Europa i nai seneturi talu ai: o iole sa i ai iina. Talu ai latou te le faʻapitoa i se nofoaga patino, na vave ona latou faʻatoʻilaloina lo latou fale fou.

Na vave aʻoaʻoina e iole: pe a iai tagata, e iai foʻi se meaʻai! E le o iloa tonu le taimi na pipii ai isumu enaena i tagata: atonu na i ai i ni nai afe tausaga talu ai, ae atonu foi na o ni nai selau tausaga talu ai.

E na'o le feala moni lava o iole i le afiafi ma e gaioi i le po. E tusa ma le 40 pasene o isumu enaena i Siamani e nonofo i fafo. Latou te faia ni auala tetele i lalo o le eleele ma lua i ulo ola ma meaai e laina i laulaau ma mutia mago.

O isi isumu e nonofo i fale, potu, poʻo, mo se faʻataʻitaʻiga, i totonu o le otaota. Latou te fai ai fo'i ofaga iina. O nofoaga ia e nonofo ai o teritori ia o isumu ma e puipuia malosi e i latou mai manu ese. E masani ona faia e iole ni malaga moni e suʻe meaʻai: Latou te savavali i le tolu kilomita e suʻe meaai. O iole o ni tagata fe'ae'a lelei, fa'a'au'au, ma fa'aulu e lelei tele.

E lelei tele le sogisogi o isumu, lea latou te fa'aogaina e iloa ai pe talafeagai mea'ai pe leai. Afai e te'ena e se manu mea'ai - mo se fa'ata'ita'iga, ona e 'ona - e tu'ua fo'i e isi tagata o le ato mea'ai i le mea o lo'o i ai.

O iole o ni manu fegalegaleai. Latou te fiafia faʻatasi ma nonofo i vaega toʻatele o aiga lea e 60 i le 200 manu e faʻatau. E le o taimi uma e malu ma toʻa ai iina: o isumu e iai se faʻatonuga faʻapitoa, lea e masani ona faʻamoemoeina i taua leaga.

E vave tele le fa'atupuina o isumu. O le mafuaaga lena i nisi aai tetele e tele atu iole nai lo tagata. O tane e mafai ona toe fanauina i le tolu masina, o fafine i se taimi mulimuli ane. E oo atu i le fitu taimi i le tausaga latou te laiti.

Uo ma fili o le iole

Alope mumu, martens, polecats, maile, pusi, po o lulu e mafai ona lamatia i isumu.

E fa'afefea ona fa'atupu iole?

E le nonofo ta'ito'alua le iole po'a ma le fafine. O se fafine e masani ona fa'aipoipo e le tele o tane - ma e mafai lea i le tausaga atoa. A mavae le 22 i le 24 aso, ona fanauina lea e se fafine e ono i le iva, o nisi taimi e 13 talavou. E masani ona fanauina e se fafine lana tama i se faamoega masani, ae tausia faatasi e tina iole eseese. O tama’i iole ua maliu lo latou tina, o lo’o tausia e tina iole o totoe.

O tama'i isumu o manu moni faamoega: tauaso ma le lavalava, e lanu piniki, maanuminumi pa'u. E faatoa pupula o latou mata pe a atoa le 15 aso. O lea ua tupu foi lona fulu. Ua amata lemu ona latou iloa o latou siosiomaga. Latou te tuua le lua mo le taimi muamua pe a tolu vaiaso le matutua. O tama'i isumu e matua'i ta'aalo ma fa'ata'alo tele le tasi i le isi.

E faapefea ona tuli le iole?

O nisi taimi e fai ai isumu ma manu fe'ai: e mafai ona latou faoa manu felelei ma e oo lava i vetebrate e oo atu i le lapopoa. Ae le o iole lanu enaena uma e faia lena mea. E masani lava na'o ni pusa faapitoa e iu ai ina amata tuliga.

E faapefea ona fesootai iole?

O le tele o taimi e te fa'alogoina ai na'o le ma'i ma le ma'i mai isumu, ae e mafai fo'i ona gogolo ma uisi. Iole "talanoa" le tasi i le isi i le mea e taʻua o le ultrasonic range. Ae ui i lea, e le mafai e tagata ona lagona se mea i lenei tulaga.