Liphoofolo: Seo U Lokelang ho se Tseba

Liphoofolo ke mofuta o itseng oa lintho tse phelang. Ha li ja, liphoofolo li monya lintho tse ling tse phelang: khomo, mohlala, e ja joang. Nakong ea tšilo ea lijo, e monya lijo ebe e li lokisetsa ho jeoa. Sena se lumella matla a lijong hore a fetohe matla kapa mocheso. Ka lehlakoreng le leng, limela li fumana matla a tsona khanyeng ea letsatsi. Li fumana feela litene tsa kaho ho tloha fatše ka metso ea tsona.

Ho phaella moo, liphoofolo li hloka oksijene hore li heme. Litlhapi li fumana oksijene ea tsona metsing le liphoofolong tse ling moeeng. Ka tloaelo, liphoofolo li khona ho tsamaea ka matla a tsona ’me tsa sibolla lefatše la tsona ka mahlo, litsebe le litho tse ling tsa kutlo. Liphoofolo tse ling li na le sele e le 'ngoe feela, tse ling li na le lisele tse ngata.

Ho ea ka pono ea saense, motho le eena ke phoofolo. Leha ho le joalo, ka kakaretso, ha motho a bua ka "liphoofolo" hangata o bolela "liphoofolo ntle le batho".

U ka arola liphoofolo joang?

Ho na le litsela tse 'maloa tse bonolo tsa ho arola liphoofolo, mohlala, ho ea ka sebaka sa bona sa bolulo: liphoofolo tsa merung, liphoofolo tsa leoatle, joalo-joalo. Karohano ea liphoofolo tse hlaha le liphoofolo tse ruuoang lapeng le eona e ka khonahala ebile e na le thuso. Leha ho le joalo, lihlopha tsena hangata ha li hlake. Ka mohlala, khama ke phoofolo ea morung le ea naha. Likhofu li ka phela leoatleng, letšeng kapa naheng.

Sehlopha sa pele sa saense se tsoa ho Carl von Linné. O phetse lilemo tse ka bang 300 tse fetileng. O ile a reha limela, mefuta ea liphoofolo le liminerale mabitso a Selatine, ao ka ’ona libōpuoa li neng li ka tsejoa ka ho hlaka. Mabitso a se a ntse a fana ka pontšo ea kamano. Tsamaiso ea hae e 'nile ea hloekisoa ha nako e ntse e ea.

Kajeno saense e bua ka ’muso oa liphoofolo, ’muso oa limela, ’muso oa fungal, le tse ling tse ngata. 'Muso oa liphoofolo o boetse o bitsoa 'muso oa liphoofolo. E ka aroloa ka Vertebrate phylum, Mollusk phylum le Arthropod phylum, le tse ling tse seng kae. Re tseba liphoofolo tse nang le lesapo la mokokotlo hantle. Re li arola ka lihlopha tsa liphoofolo tse anyesang, linonyana, liphoofolo tse phelang metsing le metsing, lihahabi le litlhapi.