Mary Allen
Tsoko imhuka dzinoyamwisa uye inhengo dzeprimate order. Iri izwi rinobva pashoko rechiLatini rokuti "primus" uye rinoreva "wokutanga". Tsoko ndiyo yepedyo mhuka hama dzevanhu. Humwe hunhu hwehurongwa uhwu huropi hwakagadziridzwa zvakanyanya. Kunze, zvakare, maape akanyanya kufanana nevanhu.
Tsoko mhuka dzakangwara uye dzinoshamwaridzana. Vanodya zvakanyanya pamiti, asi dzimwe nguva vanowedzerawo zvipembenene. Dzimwe tsoko dzinogona kufamba nemakumbo maviri, semunhu. Vamwe vanogara vachifamba nemakumbo mana.
Kana tichitaura nezvetsoko nhasi, tinowanzoreva izwi kubva mumutauro wekutaura kana kubva mumutauro wedu wemazuva ese. Semuenzaniso, tinoziva magorila, kunyanya kubva kunzvimbo inochengeterwa mhuka. Tinobva tadaidza mhuka dzese dzakafanana tsoko. Musainzi yebiology, zvisinei, zvakanyanya kuoma.
Maprimate anoiswa muboka sei?
Mhungu dzinoita kurongeka muumambo hwemhuka. Dzinogona kupatsanurwa muzvikamu zviviri: mhuno dzakanyorova uye dzakaoma-mhino dzeprimates. Mhuno dzakanyorova dzinosanganisira, semuenzaniso, ma lemurs anobva kuMadagascar. Mhuno dzakaoma-mhino dzinogona kukamurwa kuita Tsoko dzeNyika Yekare uye Tsoko dzeNyika Itsva. Izvi zvine chekuita nezvakawanikwa: Tsoko dzeNyika Yekare dzinowanikwa muAfrica neAsia, Tsoko dzeNyika Itsva muAmerica, dzakazongowanikwa gare gare.
Tsoko dzeNyika Yekare dzinonziwo tsoko dzakatetepa-mhuno. Dzinosanganisira anthropoids, kureva maape nemagibhoni, tsoko, makudo, nezvimwe. Vanamazvikokota vanogona kuaziva mukati memhino, mumhino, mukati menzeve, uye pamitsipa.
Tsoko dzeNyika Itsva dzinowanzoita diki pane Tsoko dzeNyika Yekare. Iyo marmoset inorema magiramu 100 chete, zvakangofanana nebhara rechokoreti. Dzimwe tsoko dzeNyika Itsva dzine muswe wadzinogona kushandisa kubata mapazi. Tsoko dzeNyika Itsva dzinosanganisira shumba tamarins, capuchin tsoko, tsoko dzetsindi, tsoko dzedandemutande, tsoko dzine makushe, nezvimwe zvakawanda.
Chii chinonzi maapes?
Matsoko makuru anoumba mhuri yetsoko dzeNyika Yekare mumhuka. Musainzi, vanonzi "hominids". Izvi zvinogona kupatsanurwa mumapoka mana: magorila, machimpanzi, orangutan, uye homo. Zita rechiLatin rokuti "Homo" harina chokuita nehungochani.
Saka homo igenus. Vanhu vakabva kwavari. Kune marudzi akasiyana-siyana azvo. Mazita echiLatin ose anotanga na“Homo” ozowedzera rimwe shoko kuti asiyaniswe. Mienzaniso mishomanana: "Homo sapiens" ndiye "munhu anoziva", kureva vanhu vose nhasi, pasinei nemuvara weganda ravo. Iyo "Homo neanderthalensis" ndiyo Neanderthal, iyo "Homo heidelbergensis" murume weHeidelberg, zvichingodaro. Kunze kweHomo sapiens, ese akatsakatika. Mhuka dzakatsakatika dzinonzi "prehistoric people".