Pua: O Le Mea e Tatau Ona E Iloa

O puaa o mamame. I le biology, latou te faia se ituaiga e tusa ma le 15 ituaiga. Na'o le pua'a e ola i Europa. O isi ituaiga o lo'o fa'asalalauina i luga o Asia ma Aferika, o lona uiga i luga o le "Lalo Tuai".

E matua ese lava puaa. Ole pua'a la'ititi ole pygmy mai Asia. O lona mamafa e sili atu i le sefululua kilokalama. O le mamafa lena o le maile la'ititi. O le puaa lapo'a tele o le vaomatua tele lea e ola i le teropika o Aferika. Latou te puleaina e oʻo atu i le 300 kilokalama.

O le ulu faaumiumi ma le isu e masani mo puaa uma. E laiti mata. E leai ni a'a o taifau ma ola i le olaga atoa. E faamaai e le tasi le isi e ala i le olo o le tasi i le isi. E taʻua e tagata tulimanu o "tusks". O tane e lapopoa nai lo fafine ma e matua matautia i le taua.

E faapefea ona ola puaa?

O puaa e fiafia e nonofo i vaomatua poʻo i nofoaga e iai ni laau e pei o savannas. E masani ona latou faimalaga i le po. I le ao latou te momoe i togavao mafiafia po o lua o isi manu. E tatau ona i ai se vai lata ane. O ni tagata aau lelei ma e pei o ni taele palapala. Ona fai mai lea o le tasi: Ua e ta'avale. E fa'amama ma puipuia lou pa'u. Latou te faʻaumatia foʻi parasite, e pei o faʻamaʻi faʻamaʻi. E maalili foi, aua e le afu puaa.

O le tele o puaa e nonofo faatasi i vaega. E masani lava, e iai nai tama'i fafine ma a latou tama'i manu, o pua'a. O se fafine matua e taʻua o le "sow". O po'a matutua, ma pua'a, e nonofo na'o ia.

E 'aina e puaa toetoe lava o mea uma latou te maua pe eli mai le eleele ma o latou ogalaau: a'a, fua, ma lau, ae faapea foi iniseti po o anufe. E iai fo'i mea'ai laiti i luga o la latou lisi, e pei fo'i o tino oti, o manu mate.

O puaa e nonofo i totonu o a tatou fale o manu o "puaa masani". E tele ituaiga eseese o nei ituaiga i aso nei. E tupuga mai i puaa vao. Na fafagaina e tagata. A ola puaa i le vao i Amerika i aso nei, o loʻo sosola ese puaʻa.

Na faapefea ona tupu a tatou puaa?

Ua i ai i le vaitaimi o Neolithic, ua amata ona masani tagata i puaa vao ma fafaga i latou. O mea tuai na maua na faia i Sasaʻe Tutotonu. Ae faʻapea foʻi i Europa na amata vave le faʻatupuina o puaa. Na faasolosolo malie, o laina faʻatupuina ua faʻafefiloi foi. I aso nei e tusa ma le luasefulu ituaiga puaa lauiloa, faʻatasi ai ma le tele o puaa e le lauiloa. Talu ai ona o le puaa aiga o le tagata sili ona lauiloa o lona aiga manu i Siamani, e masani ona taʻua o le "puaa".

I le Vaitau Tutotonu, na o tagata mauoa e mafai ona gafatia puaa. O tagata matitiva sa sili atu ona latou aai i aano o povi ua le toe avatua le susu ona ua matutua tele. Ae o nisi taimi e tausia e tagata matitiva se tasi pe sili atu puaa. Na latou fa'aaogaina le mea moni e 'aina e pua'a toetoe lava o mea uma latou te maua. I totonu o aai, o nisi taimi latou te feoaʻi solo ai i auala, e aai i lapisi. E le faia faapea e povi.

Talu ai o puaa o lafu manu, e mafai foʻi ona e tulia i se laufanua poʻo totonu o le vaomatua. I aso ua mavae, o le tele lava o galuega a tama. I le fanua, na aai ai puaa i mea na totoe ina ua uma le seleselega, atoa ma ituaiga uma o mutia ma laau afu. I totonu o le vaomatua, e ese mai i pulou, latou te fiafia faapitoa i beechnuts ma acorns. Mo le ham Spanish sili, e mafai ona fafagaina puaa i acorns i aso nei.

O puaa fa'afale e masani ona fa'apea e palapala. Ae e le o le tulaga lena. Afai e lava le avanoa i totonu o se fale o manu, latou te faia se tulimanu mo le faleuila. Pe a taʻeleʻele i le palapala susu, e faʻamamāina o latou paʻu. E le gata i lea, e pa'ū le vevela o latou tino. E tatau lea mea ona e le mafai e puaa ona afu. Ma ona o le palapala mago, latou te le mu foi le la. E matua popoto foi, e pei o manuki. E mafai ona faʻaalia lenei mea i suʻega eseese. O le mea lea e sili atu ai ona pei o maile nai lo, mo se faataitaiga, mamoe ma povi.

E iai fo'i tagata e le fia 'ai pua'a ona o lo latou tapua'iga e tetee i ai. E manatu le toʻatele o Iutaia ma Musalimi o puaa o ni manu “lē mamā”. O isi e le tau maua le puaa maloloina lelei.

E fa'afefea ona tausia pua'a fa'aleaiga i se ituaiga e talafeagai i aso nei?

O puaa a aiga o lafumanu. E tausia e le aufaifaatoaga po o le au fai puaa puaa a aiga e fasi ma faatau atu a latou aano. I le averesi, o tagata uma e 'ai pe tusa ma le kilokalama o aano o manufasi i le vaiaso. E tusa ma le lua vaetolu o le puaa. O lea e manaʻomia ai le tele o puaa: I [[Siamani e tasi le puaa mo tagata e toʻatolu, i Netherlands, e oʻo lava i le lua puaa mo tagata taʻitoʻatolu.

Ina ia mafai ona lagona le mafanafana o puaa, e tatau ona latou ola e pei o latou tuaa, le puaa vao. O le tulaga lava lea i le tele o nofoaga i le lalolagi. I totonu o Europa, e te vaʻaia naʻo luga o se faʻatoʻaga faʻanatura. Ae e oo lava iina, e le o se mea e manaʻomia. E fa'alagolago i le atunu'u o lo'o nonofo ai pua'a ma po'o le a le fa'ailoga o le fa'atagaga e fa'atatau i le fa'ato'aga. O aano o puaa fiafia e matua sili atu foi ona taugata.

I luga o sea faatoaga, e i ai ni nai taseni manu nai lo ni nai selau. E lava le avanoa i totonu o le falesaito. O lo'o i ai vaomago i luga o le fola mo i latou e su'e solo i totonu. Latou te avanoa i fafo i aso uma pe nonofo i fafo. Latou te fememea'i le eleele ma tafefea. Ina ia faia lenei mea, e te manaʻomia le tele o avanoa ma pa lelei ina ia le mafai e puaa ona sosola. I totonu o ia faʻatoʻaga, latou te galulue ai foʻi ma ituaiga faʻapitoa. E le tele ni puaa o puaa ma e telegese ona tutupu. O lenei mea e faʻatatau foi i le ufiufi, lea e sili atu le natura.

O aano o ia manu e tupu lemu. E itiiti le vai i totonu o le falai, ae tele aano o loʻo totoe. Ae e sili atu foi ona taugata.

E faapefea ona e maua le tele o aano o manufasi?

O le tele o pua'a o lo'o tausia nei i fa'ato'aga fa'atotonu. E masani ona taʻua i latou o "gaosimea manu" ma e taʻua o faʻatoʻaga falegaosimea. O lenei ituaiga o fagafao puaa e itiiti le gauai atu i uiga o manu ma ua mamanuina e gaosia ai le tele o aano o manufasi i se taumafaiga itiiti e mafai ai.

O manu e nonofo i luga o fola malo ma maa. E mafai ona tafe ese le mimi ma e mafai ona fa'amama le fe'ai i le fa'agaau. E iai vaega eseese e fai i pa u'amea. E le mafai e manu ona liu ma e masani ona itiiti le fesootaiga o le tasi i le isi.

E le o iai feusua'iga moni mo nei lulu. O le insemination e faia e se tagata ma se tui. Ua toeitiiti atoa le fa masina o maitaga le lulu. I manu, e taʻua lea o le "maʻitaga". Ona oo atu lea i le 20 puaa e fananau mai. O nei mea, e tusa ma le 13 o loʻo ola i le averesi. O le taimi lava o le fa'aaliga o lo'o fa'asusu pea ana pua'a, e ta'ua ia puaa o pua'a susu. "Span" o se upu tuai mo le "teat". O iina e susu ai e tama iti a latou susu. E tusa ma le masina le vaitaimi o tausi soifua.

Ona tausia lea o tama'i pua'a ma ga'o mo le toeitiiti atoa le ono masina. Ona o'o lea i le 100 kilokalama ma fasia. E tusa la ma le sefulu masina le aofaʻi o le mea atoa, e leʻo se tausaga.