Muschel: O Le Mea e Tatau Ona E Iloa

O mussels o mollusks ma se atigi malo e aofia ai alatoto e lua. Latou te nonofo i le lalolagi atoa, mai le Arctic i le Antarctic, ma o loʻo i ai pea i totonu o le vai. O le to'atele o lo'o ola i le sami, e o'o lava i le 11,000 mita. Ae o lo'o iai fo'i museli i vaito'o ma vai magalo, o vaituloto ma vaitafe.

E tusa ma le 10,000 ituaiga figota eseese. E faaluaina le tele o ituaiga ua mou atu. Mai ia i latou, e na'o fossil.

E faape'ī foliga o tino pipi?

O le ipu i fafo. E lua vaega. E fesoʻotaʻi i latou i se ituaiga o faʻamau. I le mussel, o lenei faʻamau e taʻua o le "loka". O atigi e malō ma e tele le lime ma isi minerale. O totonu e ufiufi i se tina o penina.

O le peleue e ufiufi ai le ulu ma le manava. O nisi o mussel e toetoe lava a tapuni ma e na o le tolu avanoa: vai o loʻo i ai meaʻai ma okesene e tafe mai i totonu o le tasi avanoa, ae tafe atu mea leaga ma le vai i le isi. O le avanoa lona tolu e mo le vae.

Ua solomuli le ulu i le faagasologa o le evolusione. Ua toeititi lava mou atoa le laulaufaiva sasa. I le pito o le gutu o loʻo i ai ni fuifui ma fulufulu mata, lea e tuleia ai tamaʻi meaʻai agai i le gutu o le gutu.

I le tele o ituaiga o mussel, ua matua solomuli le vae. Ina ia faia lenei mea, e maua mai ai se ituaiga kelu i totonu o mussels laiti, e tutusa ma le slime i totonu o sisi. Faatasi ai ma lenei kelu, e mafai e le mussel ona pipii ia lava i le pito i lalo poʻo se isi mussel ma e oʻo lava i le toe momotu.

E fa'afefea ona fafaga mussel?

E mitiia e museli le vai. Latou te fa'amamaina lenei mea i fusuaga pei o i'a. I le faia o lea mea, e le gata ina latou aumaia le okesene mai le vai, ae faʻapea foʻi le plankton. O a latou meaai lea. Latou te fa'aogaina mea fa'agogo e tulei ai le plankton i totonu o latou gutu.

O le tele la o mussel e mitiia le tele o vai ma toe fa'amatu'u. Ae ui i lea, o lona uiga o le tele o mea oona mai le vai e oʻo i totonu o latou tino. E le gata ina lamatia le mussel lava ia, ae faʻapea foʻi ma tagata e 'ai le mussels.

E iai fo'i atigi sami. Latou te eli i totonu o le fafie ma fafaga ai. E mafai ona latou faʻaumatia vaʻa atoa ma o lea e matua fefefe ai tagata.

E toalaiti lava ituaiga o museli e tuli manu. Ua latou tuliloa tama'i paa. Latou te mitiia i totonu faatasi ma se vaitafe ma eli ai.

E faapefea ona ola ma fanafanau pipi?

O le tele o ituaiga o mussel e iai tane ma fafine. Latou te le fa'afeso'ota'i le tasi i le isi mo le toe gaosia. E faamatuu atu e tane a latou sperm cell i totonu o le vai, ma fafine a latou fuamoa. E mafai ona faia lea mea ona e nonofo vavalalata pea le mussels.

O sela sperm ma sela fuamoa e maua e le tasi le isi. A maeʻa le faʻamaʻiina, e tutupu mai ai larvae. O se mea ola lea i le va o le fuamoa ua fa'afefeteina ma le atigi taumatau.

E eseese auala e feoai ai mussels laiti. O le tele o atigi e tatala ma tapuni. E mafai ona faatusaina lenei mea i le taalili o apaau o se manulele. O isi e fa'aloaloa o latou vae, fa'apipi'i i lalo ma toso o latou tino. Ona latou tatalaina lea o le mea faʻapipiʻi ma toe faʻaloaloa le vae. O le lona tolu o ituaiga e mitiia i le vai ma tuliesea vave. Ole mea lea e maua ai se gaioiga e tusa ai ma le faʻavae roketi.

I le fa'ai'uga o le talavou, e su'e loa e mussel se nofoaga talafeagai e pipi'i ai. Latou te faʻaaluina o latou olaga matutua iina. Aemaise o mussel ma faisua o lo'o fai fa'atasi. Ae o isi ituaiga e faia foi lena mea. I le faagasologa, e pipii le tasi atigi i le isi.

O le a le tina o penina?

O totonu o le tele o atigi mussel e susulu i lanu eseese. E ta'ua lea vaega o le tina o penina. Ua ta'ua foi lea mea o le tina o penina. O lona uiga o lenei mea o le tina o penina.

O le tina-o-penina e masani lava ona taua. O teuteuga a tina-o-penina sa i ai talu mai le Vaitau Maa. A'o le'i o'o mai Columbus i Amerika, o atigi e tutusa lona uiga ma a tatou tupe. O lea la o tupe moni a le atunuu.

E mafai ona maua teuga o le tina o penina i le lalolagi atoa. I aso ua tuanaʻi, sa faia ma faʻaogaina faʻamau tina-o-penina i ofutino ma ofutino. O loʻo iai pea faʻaofuofu tina o penina i luga o mea fai musika taugata, mo se faʻataʻitaʻiga i le ua o kitara, ina ia mafai ai e le tagata musika ona suʻe lona ala.

Faʻafefea ona fausiaina penina?

O penina o ni li'o lapotopoto po'o ni fa'aputuga e faia i se mea e tutusa lelei ma le tina-o-penina. Sa iai le manatu sa faaaogā e le mussel e afifi ai fatu oneone na oo i totonu, ma lē afaina ai.

I aso nei, ua manatu saienitisi e mafai ona feoaʻi parasite i totonu o le mussel. O manu laiti ia e fia 'ai le mussel mai totonu. E puipuia e le mussel ia lava e ala i le afifiina o nei parasite i mea penina. O le ala lea e fai ai penina.

E fa'afefea ona fa'aogaina e tagata figota?

O le auala pito sili ona faigofie o le aoina lea o atigi i totonu o le vai e oo i tulivae. Pe a sua le tai, e masani ona taooto i luga. A leai, e tatau ona e maulu mo i latou.

O le tele lava o mussel e 'ai. O mea'ai e tutusa ma i'a. E fa'aogaina e tagata i le lalolagi lenei mea'ai i tafatafa o le sami. Ae ui i lea, e vave ona gaogao ia nofoaga ona o le mussel e tupu lemu.

O nisi ituaiga o museli e lelei mo le fa'ato'aga, ae maise o museli, faisua, ma pipi. E nonofo fa'atasi fo'i nei mussel i le natura ma fa'amomoe ai. E fa'atupuina e tagata ia mussel i totonu o pa talafeagai po'o luga o fa'alava. Ina ua uma le seleselega, ona latou o ai lea i le maketi.

So'o se tasi na te fa'atauina se penina i aso nei e masani lava ona maua se penina fa'aleaganu'u. E na'o nisi ituaiga o mussel e talafeagai mo lea mea. E tatau ona e tatalaina se atigi ma aveese mai se vaega patino o le ofu talaloa mai ai. Ona totō lea o fasi fasi mea laiti i isi museli. Ona fausia ai lea o se penina faataamilo. Fa'alagolago i le ituaiga mussel, e alu ai ni nai masina i ni nai tausaga.

E te lagona le tafe mai o le sami i totonu o atigi?

Afai e te uuina se atigi mussel gaogao i lou taliga, o le a e faalogoina se leo masi. E mafai fo'i ona e pu'eina lenei pisa i se masini faaleotele leo. E le o se mafaufauga la, ae e le o le leo foi o le sami.

O le atigi fago gaogao e iai le ea e pei o se pu po o se kitara. Fa'alagolago ile fomu, ole ea lea e iai le vibration e sili ona fetaui ma ia. Tatou te faalogoina lenei tetete o se leo.

O le atigi mussel e piki uma leo e sau mai fafo. E mitiia ma taofi le vibration e sili ona fetaui ma lona foliga totonu. Tatou te faalogoina lena mea e pei o se pisa pe a tatou uuina se atigi figota i o tatou taliga. E toetoe lava tutusa le leo o loo tatou faalogoina i le atigi gaogao o se gata, atonu e sili atu ona manino. Ae tusa lava pe i ai se ipu poʻo se ipu i luga o le taliga, o loʻo i ai se pisa tutusa.