liona

O leona e taʻua o "tupu o manu" ma e masani ona faʻafiafia tagata. O leona po'a e faapitoa lava le faagaeetia i o latou ie lapopoa ma lo latou tagi leotele.

uiga

O a foliga o leona?

O leona e iai i le fa'asologa o manu manu ma o iina i le aiga pusi ma le ituaiga pusi tele. I tafatafa o taika o pusi sili ona tele i luga o le fogaeleele:

E oʻo atu i le 180 senitimita le umi, o le siʻusiʻu e fuaina le 70 i le 100 centimeters faaopoopo, o le maualuga o le tauau o le 75 i le 110 centimeters ma latou mamafa i le va o le 120 ma le 250 kilokalama. O tamaʻitaʻi e laʻititi laʻititi, e na o le 150 kilokalama i le averesi. O le fulu o le leona e samasama-enaena enaena mūmū pe enaena uliuli, ma e mama teisi i le manava.

O le si'usi'u e fulufulu ma e i ai se i'uuli uliuli ile pito. O le uiga le mafaaseseina o tane o le mane tele, lea e sili atu le pogisa i le lanu nai lo le isi vaega o le fulufulu. O le mane e mafai ona uliuli-enaena i le mumu-enaena, ae o le samasama-enaena ma e oʻo mai alafau i luga o le tauau i le fatafata poʻo le manava. E na'o le fa'atupuina o le mane o tama pe a tusa ma le lima tausaga. E leai se mea a fafine, ma leona po'a Asia e itiiti le ta'u o le manu.

O fea e nonofo ai leona?

I aso nei, e na o leona e maua i Aferika i lalo o Sahara, faʻapea foʻi ma se tamaʻi lafumanu i le penisula o Kathiawar i le setete o Initia o Gujarat. Sa masani ona salalau mai i Matu e oo atu i Aferika i Saute ma mai Sasaʻe Latalata i Initia atoa.

O leona e ola tele i le savannah, ae e mafai foi ona maua i vaomatua matutu ma semi-toafa. I le isi itu, e le mafai ona ola i vaomatua vevela vevela poʻo i toafa moni e leai ni vai.

O a ituaiga o leona o iai?

Faʻalagolago i lo latou nofoaga na tupuga mai ai, e eseese le tele o leona: o manu sili ona malolosi e nonofo i Aferika i Saute, o le sili ona maaleale i Asia. E le gata i leona, o le aiga pusi tele e aofia ai taika, nameri ma jaguars.

E fia tausaga o leona?

I le averesi, e ola leona i le 14 i le 20 tausaga le matutua. I faleoloa, e mafai ona ola leona e oʻo atu i le 30 tausaga. E masani ona feoti poʻa i le vao ona e tuliesea i latou e talavou tauva. Afai latou te le maua se pusa fou, e masani lava ona latou matelaina ona e le mafai ona lava a latou tulimanu.

Amio

E faapefea ona ola leona?

O leona e na'o pusi tetele e ola fa'amaualuga. O le pusa e aofia ai le tasi i le tolu tane ma e oʻo atu i le 20 fafine ma a latou tama. O le tane sili ona malosi e masani lava ona iloa i le umi ma le pogisa mane. E fa’ailoa mai ai o le ta’ita’i o le fa’auma e malosi, maloloina ma sauni e fusu. Atonu e aoga le mane e puipuia ai tane mai manu'a e mafua mai i u ma vae i taimi o misa.

E le gata i lea, o leona fafine e sili atu i tane e lelei le atinaʻeina o manu. I le isi itu, o tamaʻi tane laiti e aloese mai leona lapopoa ona latou te iloa o loʻo latou feagai ma se fili malosi. O le nofoaga i le pito i luga o le pusa e matua finau lava: o le taʻitaʻi e masani lava ona tuʻuina atu le avanoa i se isi leona tane pe a uma le lua i le tolu tausaga. E masani lava ona fasi e le ulu fou o le fatafata tama a le leona ua faatoilaloina. Ona sauni ai lea o fafine e fai fa'atopetope.

O tama'ita'i e masani lava ona nonofo i totonu o le pusa e tasi, o tane, i le isi itu, e tatau ona tu'ua le fa'amea pe a matutua fa'afeusuaiga. Latou te faia le mea e taʻua o le bachelor ma isi tane, feoai faʻatasi ma tuli faʻatasi. Mulimuli ane, e taumafai alii taʻitoʻatasi e faʻatoʻilalo lana lava ato. O le teritori o se leona e mafai ona 20 i le 400 sikuea kilomita le tele. Afai e maua e manu le tele o meaʻai, e laʻititi le teritori; afai latou te maua ni meaai laiti, e tatau ona tutusa le tele.

O le teritori ua faailogaina i feces ma urine. E le gata i lea, o tane e faʻaalia ma lo latou tagiauē o le teritori e a latou. A le tuliga, e momoe leona ma momoe mo le 20 itula i le aso. O manu fa'amalie ma e le mafai ona tamomoe umi. A tuli manu, peitaʻi, e mafai ona latou oʻo i le saoasaoa maualuga e oʻo atu i le 50 kilomita i le itula; ae e le mafai ona latou tausisia lenei saoasaoa mo se taimi umi.

Talu ai o mata o le leona e taulaʻi i luma, e mafai e manu ona faʻamasinoina le mamao. E taua tele lenei mea mo manu feʻai e alu e tulimanu. Ma talu ai o latou mata, e pei o pusi uma, ei ai se vaega e faʻaalia ai le malamalama i totonu o le retina, e mafai foi ona latou vaʻai lelei i le po. O lo latou fa'alogo fo'i ua matua fa'atupuina lelei: Fa'atasi ma o latou taliga fetuutuunai, e mafai ona latou fa'alogo tonu i le mea e sau ai se leo.

Uo ma fili o le leona

O le tele lava, o pafalo po'o se pusa hyena e mafai ona fa'amata'u ai se leona matua. I aso ua mavae, sa sili ona faamataʻuina manu e tagata na tuli manu. I aso nei, ua lamatia manu i le faʻaleagaina o nofoaga ma faʻamaʻi pipisi e manu e pei o pafalo.