Mary Allen
O pusi ose aiga o manu fe'ai ma o lea e aofia ai ma mamame. E maua i konetineta uma vagana ai Oceania ma Antarctica. Toetoe lava latou na o aano o manu. E tele ituaiga eseese o latou foliga e matua ese lava. I le natura, na o pusi vao ma lynx e nonofo faatasi ma i tatou.
A tatou talanoa e uiga i se pusi, e masani ona tatou uiga o se pusi aiga. O le mea moni, o pusi uma e tutusa ma a tatou pusi aiga. Ae ui i lea, o le pusi aiga sa fa'apitoa ona fafaga ma e sili atu pe itiiti fo'i.
O le a le mea masani mo pusi?
O pusi uma e foliga ma amio tutusa. O latou tino e vaivai, o le peleue e malu ma lauulu pupuu. E la'ititi le ulu pe a fa'atatau i le tino. Ae ui i lea, o mata e lapopoa pe a faatusatusa i le ulu. O tamaiti aoga e fai se va vaapiapi e matala lautele i le pogisa. O le mea lea e mafai ai e pusi ona vaʻai lelei e tusa lava pe maualalo le malamalama. E fesoasoani fo'i le 'ava i le isu ia i latou.
Faalogo lelei pusi. O latou taliga e tutu ma fa'ai'opo. E mafai ona feliuliua'i o latou taliga e faalogo ai i se itu patino. E lelei le tofo o pusi, o lea latou te tofo lelei ai i o latou laulaufaiva, ae e le manogi lelei i o latou isu.
E malolosi tele nifo o pusi. E sili ona lelei i latou e pu'e ma fasi a latou manu i a latou taifau. Latou te pipii fo'i i manu i o latou matiuu. E lima tamatamaivae o pusi i vae i luma ma le fa i tua.
O pusi e iai se uiga fa'apitoa i lo latou auivi. E leai ni o latou ponaivi. O ivi ia e lua e tafe mai le tauau e oo i le ogatotonu ma toetoe a fetaui i le pito i luga o le fatafata. O nisi taimi e gauia ai e tagata o latou ponaivi i le pau. E le mafai ona tupu lenei mea i pusi. O ou tauau e sili atu ona fetuutuunai e aunoa ma se ponaivi. E faigofie la ona e tulaueleele e tusa lava pe alu mamao.
O le tele o pusi e mafai ona mumu. E mafai ona e faalogoina o se hamu loloto. E masani ona mumu pusi pe a matua lelei. E oo lava i tamai pusi laiti latou te faia lenei mea. E afua mai le fa'a'i. Ae ui i lea, e leʻi iloa tonu e saienitisi pe faʻapefea ona galue lenei mea.
O le tele o pusi e nofo to'atasi. Na'o le tama e feiloa'i ma le fafine e fa'aipoipo ma maua ai ni tama. E na o leona e ola faamaualuga. E mafai fo'i ona tausia lelei pusi fa'afale i vaega o tama'ita'i.
E fa'apefea ona fa'avasega pusi?
E tolu vaega laiti o pusi: pusi saber-toothed, pusi lapopoa, ma pusi laiti. O pusi saber-toothed na mou atu i le vaitau o Maa.
O pusi tetele e aofia ai le taika, jaguar, leona, nameri, ma le nameri kiona. O nisi taimi e aofia ai foi le nameri puaoa. E pei o le nameri ma e nofo i Asia i sautesasae. E iloa e le tagata poto ia pusi lapopo'a e le gata i le tele o latou tino aua e le o taimi uma e moni ai. O le eseesega autu o se ponaivi i lalo o le laulaufaiva ua taʻua o le "hyoid ponaivi." E eseese fo'i pusi lapopo'a io latou kenera.
O tama'i pusi e aofia ai le cheetah, le cougar, le lynx, ma nai isi. E aofia ai foi ma "Pusi Moni". O oe o se ituaiga o oe lava. E aofia ai foi ma le pusi vao, lea e sau ai le pusi aiga.
O le fea pusi o lo'o umia le fa'amaumauga?
O fa'amaumauga e fa'amauina i taimi uma e tama. O taika e tupu tele. E tusa ma le 200 senitimita le umi mai le isu i lalo ma le mamafa e oo atu i le 240 kilokalama le aofaʻi. O loo mulimuli lelei i latou e leona. Peitaʻi, e faigatā le faatusatusaga. E fa'alagolago pe e te fa'atusaina le tele o manu. O se averesi lena. E mafai fo'i ona e fa'atusatusa le manu lapo'a o ituaiga ta'itasi ua e mauaina ma isi. Ona mafai lea ona ese teisi le faatusatusaga. E pei o le faatusatusaina o tamaiti aoga mai vasega e lua.
Ole sili ona vave ole cheetah. E mafai ona o'o atu ile 100 km/h. E sili atu le saoasaoa nai lo le avetaavale i luga o se auala i le tele o atunuu. Peitaʻi, e naʻo le cheetah e faatumauina lenei saoasaoa mo se vaitaimi puupuu lava, a o leʻi puʻea le manu.
E le mafai ona ta'u atu po o le fea pusi e sili ona malosi. O taika, leona, ma cougar e nonofo taitasi i se konetineta eseese. Latou te le feiloai foi i le natura. O le leona ma le nameri, mo se faataitaiga, e nonofo i se vaega i atunuu lava e tasi. Ae latou te le faatagaina lava e oo mai i se misa, ae o ese mai le ala.