Manulele: O Mea e Tatau Ona E Iloa

O manulele o vetebrate, e pei o mamame, iʻa, mea fetolofi, ma amphibians. O manu felelei e lua vae ma lima e lua, o apaau ia. Nai lo o fulufulu, e iai fulu o manulele. O fulu e fai i le keratin. O isi manu e faʻaaogaina lenei mea e fai ai seu, matiu, poʻo lauulu. Mo tagata, o latou lauulu ma atigilima.

O le tele o manulele e mafai ona felelei ona o latou apaau ma fulu. O nisi, i le isi itu, e mafai ona tamoʻe vave, e pei o le ostrich Aferika. O le manulele pito sili foi lea. Penguin o manulele e le mafai ona felelei, ae e mafai ona aau lelei.

E iai foʻi le gutu o le manulele e leai ni nifo. Peitaʻi, o nisi o manulele e iai ona nifo i o latou gutu, lea e faaaogā e puʻe ai se mea e pei o nifo. E le fananau mai ni manu laiti fou, ae fofoa mai fuamoa. O manulele fafine e masani ona tuʻuina ia fuamoa i totonu o se ofaga e fausia mo i latou, poʻo luga o le eleele, mo se faʻataʻitaʻiga. O le tele o manufelelei e fa'a'amu a latou fuamoa. O lona uiga latou te nonofo i luga o fuamoa e faʻamafanafana ai ma puipuia seia oʻo ina fofoa tamaʻi.

A leai, e mafai ona matua ese lava manulele. O nisi e nonofo i le toafa matutu, o isi i le Arctic po o le Antarctic. O nisi e 'ai aano o manu, o isi saito. O le bee elf o le manulele laʻititi, o se manulele hummingbird. O le manulele sili ona tele e mafai ona lele o le kori bustard mai Aferika.

O manulele na tupuga mai i tainasoa. Ae ui i lea, e le o autasi le saienisi i le auala tonu e galue ai. O aiga sili ona vavalalata o manufelelei o korokotaila.

Ole va'aiga lautele lea o tala Klexikon uma e uiga i manulele.

E fa'afefea le fa'ama'iina o manufelelei?

E iai le manava ma le manava o manulele. O le mea lea e tutusa lelei ai le gaogao ma mea a mamame. O nisi ituaiga o manulele e 'ai maa. Latou te tumau i totonu o le manava ma fesoasoani e tuʻimomomoina meaai. O le auala lea e fai ai le moa, mo se faʻataʻitaʻiga.

E i ai se eseesega i le urine, lea e taua foi o le urine. E iai fatuga'o o manu felelei e pei o mamame, ae leai ni a latou tami. E leai fo'i se latou tino fa'apitoa e alu ai le pi. O le mimi mai fatuga'o e tafe atu i le ureters i totonu o le manava. O iina e fefiloi ma fei. O le mea lea e masani ai ona leaga le otaota o manufelelei.

O le tino o manu e ta'ua o le cloaca. E tuu foi e le fafine ona fua i le avanoa lava e tasi. E tafe atu foi le sua a le tane i le avanoa lava e tasi.

E faapefea ona fanafanau manu?

O le tele o manulele e iai taimi patino latou te mananaʻo ai e fai ni tama. E fa'alagolago lea i le vaitau ma e mafai ona tupu fa'atasi pe tele taimi. Ae ui i lea, o isi manulele e tutoʻatasi mai lenei mea, mo se faʻataʻitaʻiga, a tatou moa. E mafai ona tuu fuamoa i le tausaga atoa.

A sauni se fafine e fai paaga, e tu lava o ia ma fe'ai lona si'usi'u i luga. Ona nofo lea o le tane i le papatua o le fafine ma olo lona ofu i le fafine. Ona tafe atu ai lea o lana sua i totonu o le tino o le fafine ma fa'asusu ai fuamoa.

O le sua a le tane e mafai ona ola i le tino o le fafine mo se taimi umi ma fa'ato'a fa'atosina fuamoa iina. E maua e fuamoa manulele se atigi malo. O le tele o manulele e tuu ni fuamoa se tele i le faamoega e tasi. O nisi taimi e ati ai e le manulele tina ia fuamoa, o nisi taimi o le manulele tama, poʻo mea uma e lua e fesuiaʻi.

E toto e le moa se nifo fuamoa i lona gutu. Ose maualuga maualuga lena. Faatasi ai ma lenei mea, e tuleia e le moa ni pu i le atigi fuamoa i se laina. A faaloaloa atu ona apaau, ona tulei ese lea o afa e lua o le atigi.

E iai tama'i manulele e alu ese vave mai le faamoega. E ta'ua i latou o le precocial. Latou te su'e a latou lava mea'ai mai le amataga. E aofia ai, mo se faataitaiga, a tatou moa aiga. O isi moa e tumau pea i totonu o le faamoega, o le ofaga ia. E tatau ona fafaga e matua seia oo ina lele i fafo, o le fledge.

O le a se isi mea e tutusa ai manulele?

E tutusa fatu o manufelelei ma mamame. E fa ona potu. I le tasi itu, o le ta'amilosaga fa'alua o le toto e ta'ita'i atu i māmā e ave i totonu o le okesene fou ma fa'asa'oloto ai le carbon dioxide. I le isi itu, o le taamilosaga e taʻitaʻia i le vaega o totoe o le tino. E ave e le toto le okesene ma meaʻai i le tino atoa ma ave ai otaota.

E sili atu le saosaoa o le tata o le fatu o manu nai lo le fatu o tagata. O le fatu o le ostrich e tata faatolu le vave, i totonu o le fale manu iti e tusa ma le sefululima taimi e sili atu le saoasaoa, ma i nisi o hummingbirds e oo lava i le luasefulu taimi e sili atu nai lo o tatou.

O le tino o le tele o manulele e tutusa lava le vevela, o le 42 tikeri Celsius. E lima tikeri e sili atu nai lo matou. E toaitiiti lava ituaiga o manulele e malu teisi i le po, o le susu tele mo se faataitaiga pe a ma le sefulu tikeri.

O manulele e leai se larynx ma uaea leo. Ae e iai a latou mea faapena, e taʻua o se ulu faʻalogo e faʻapipiʻi ai o latou leo.

O le tele o manulele e i ai se gland faapitoa e taʻua o le preen gland. O le mea lea e mafai ai ona latou fa'amama le ga'o. E faaofuina o latou fulu ina ia puipuia lelei mai vai. O le preen gland o loʻo i le pito i tua lea e amata ai le siʻu.