A tatou talanoa e uiga i le tau, o lona uiga o se mea e masani ona mafanafana pe malulu, mago pe susu. O le tau o se eria e matauina i le tele o tausaga. O lea e te mafaufau ai mo se taimi umi. E tutusa le tau, ae o le tau e te mafaufau i se aso poʻo ni nai vaiaso. O lea la o le tau e tusa ma se vaitaimi puupuu.
O le tau e faalagolago tele i le latalata i le ekueta. E sili atu le vevela i ona tafatafa ma e malulu atu i le Pole i Matu po o le Pole i Saute. E tusa o le ogatotonu o Europa. O le mea lea, o le tele o atunuu iinei e lelei le tau. O lea e masani lava e le malulu tele ma e le mafanafana tele, vagana ai le tele o vaega i saute o le Alps.
I le isi itu, e vevela i vaega o loʻo siomia ai le ekueta, mo se faʻataʻitaʻiga i Aferika ma Amerika i Saute. E ta'ua lea vaega o le teropika. E mafai ona vevela ma susū iina, ma e masani ona e maua ai vaomatua iina. Afai e vevela ma mago, e te maua le toafa.
E mafai ona suia le tau, ae e masani lava e tele tausaga e alu ai. E fesoasoani foʻi tagata i le suia o le tau o le lalolagi. O lenei suiga o le tau e mafua ona o le mea moni e faapea o falegaosimea, taavale, vaalele, masini faavevela, aemaise o lafumanu e faʻauluina kasa e pei o le carbon dioxide. O na kasa e faamautinoa ai o nisi vaega o ave o le la e faamafanafana atili ai le lalolagi.
O a sone tau o iai?
O sone o le tau o lo'o ta'amilomilo ai le lalolagi e pei o ta'i po'o fusi. E amata i le ekueta. Ona pipii lea o le tasi fusi i le isi. O vaega i le itu i matu ma le itu i saute e le o ni ta'aloga ae o ni li'o.
E leai ni tau i le teropika ona o le la e toetoe lava tu i luga i le aoauli i le tausaga atoa. O le taunuuga, o ao ma po e tutusa lava le umi ma e matua vevela lava. I le tele o eria, e tele fo'i timuga, o le mea lea ua tupu ai le vaomatua.
I subtropics, e mafanafana i le vevela i le taumafanafana ae le malulu tele i le taumalulu, a itiiti ifo i le ao. I le tele o eria e iai le toafa. I Europa, Italia, Eleni, ma vaega o Sepania e aofia i le subtropics.
I sone malulu, e tele eseesega i le va o vaitau. E pupuu foi aso iinei i le taumalulu ona o le la e i luga o le isi itulagi. Ae e umi atu i le tau mafanafana ona o le la o loo i luga o le itu i matu. O vaomatua vao e masani ona ola i le itu i saute, ae na o vaomatua e ola i le itu i matu. E faia se eseesega i le va o le sone mālūlū i saute ma le sone mālūlū i matu.
O itu polar o toafa malulu. O le vevela iinei e seasea na'o luga ole zero tikeri Celsius. E to'ulu sina kiona. E na'o meaola e sili ona fetuutuuna'i iinei.