Mary Allen
Oke mbufịt bụ ebili mmiri nke na-esite n'oké osimiri wee daa n'ụsọ oké osimiri. Oke mbufịt na-ekpochapụ ihe niile dị n'ọdụ ụgbọ mmiri na n'ụsọ oké osimiri: ụgbọ mmiri, osisi, ụgbọ ala, na ụlọ, kamakwa ndị mmadụ na anụmanụ. Mmiri ahụ wee banyeghachi n'oké osimiri ma kpatara mmebi ọzọ. Omimi mmiri na-egbu ọtụtụ mmadụ na anụmanụ.
Ala ọma jijiji na-ebutekarị n'oké osimiri, ọ na-esikarị ike mgbawa ugwu mgbawa n'oké osimiri. Mgbe ala mmiri na-ebili, mmiri ahụ na-apụ n'anya ma na-akwaga n'akụkụ niile. Nke a na-emepụta ebili mmiri na-agbasa gburugburu dịka okirikiri. Ọtụtụ mgbe, enwere ọtụtụ ebili mmiri nwere nkwụsị n'etiti.
N'etiti oke osimiri, ị naghị ahụ ebili mmiri a. N'ihi na mmiri dị omimi ebe a, ebili mmiri ahụ adịchaghị elu. Otú ọ dị, n'ụsọ oké osimiri, mmiri adịghị omimi, ya mere ebili mmiri ga-ebuli elu ebe a. Nke a na-emepụta ezigbo mgbidi mmiri n'oge mbufịt. Ọ nwere ike itolite ihe karịrị mita 30 n'ogologo, nke bụ ịdị elu nke ụlọ nwere okpukpu iri. Ebili mmiri a nwere ike ibibi ihe niile. Otú ọ dị, ihe ndị ha na-ebu mgbe idei mmiri na-eju obodo ahụ na-akpatakwa mmebi dị ukwuu.
Ndị ọkụ azụ̀ Japan chepụtara okwu a bụ “tsunami”. Ha nọ n'oké osimiri ma ha ahụghị ihe ọ bụla. Mgbe ha lọtara, e bibiri ọdụ ụgbọ mmiri ahụ. Okwu Japanese maka "tsu-nami" pụtara ebili mmiri n'ọdụ ụgbọ mmiri.
Oke mmiri ozuzo gara aga egbuola ọtụtụ mmadụ. Taa ị nwere ike ịdọ ndị mmadụ aka ná ntị ozugbo ị nwere ike tụọ ala ọma jijiji n'elu oke osimiri. Agbanyeghị, mbufịt mbufịt ahụ gbasara ngwa ngwa, n'ime oke osimiri dị omimi dị ka ụgbọ elu. Ọ bụrụ na enwere ịdọ aka ná ntị, ndị mmadụ ga-ahapụ n'ụsọ oké osimiri ozugbo wee gbapụ ebe dị anya dị ka o kwere mee ma ọ bụ, nke ka mma, gbagoro ugwu.