Mary Allen
Oké osimiri bụ mmiri nke mmiri nnu mejuru. A na-eji mmiri oké osimiri kpuchie nnukwu akụkụ ụwa, ihe karịrị ụzọ abụọ n'ụzọ atọ. Enwere akụkụ nke ọ bụla, mana ha niile jikọtara. A na-akpọ nke a "Oké Osimiri Ụwa". A na-ekewakarị ya n'oké osimiri ise.
Tụkwasị na nke ahụ, akụkụ nke oké osimiri nwekwara aha pụrụ iche, dị ka oké osimiri na-asọ asọ na mmiri mmiri. Oké Osimiri Mediterenian bụ ihe atụ nke nke a ma ọ bụ Caribbean. Osimiri Uhie dị n'etiti Egypt na Arabia bụ oke osimiri dị n'akụkụ nke fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nke enweghị oke.
N'elu ụwa bụ tumadi kpuchie na oké osimiri: Ọ bụ banyere 71 percent, ya bụ fọrọ nke nta atọ n'ụzọ anọ. Ebe kachasị omimi dị na Marina Trench na Oke Osimiri Pasifik. Ọ dị ihe dị ka puku mita iri na otu n'ime ya.
Gịnị kpọmkwem bụ oké osimiri, gịnịkwa ka a na-akpọ ya otú ahụ?
Ọ bụrụ na mmiri gbara gburugburu kpamkpam, mgbe ahụ ọ bụghị oke osimiri kama ọdọ mmiri. A ka na-akpọ ọdọ mmiri ụfọdụ oké osimiri. Nke a nwere ike inwe ihe abụọ dị iche iche.
Osimiri Caspian bụ ọdọ nnu n'ezie. Nke a metụtakwara Oké Osimiri Nwụrụ Anwụ. Ha nwetara aha ha n'ihi oke ha: n'anya ndị mmadụ, ha dị ka nnukwu oke osimiri.
Na Germany, e nwere ihe ọzọ, kpọmkwem ihe kpatara ya. Na German, anyị na-ekwukarị Meer maka akụkụ nke oke osimiri yana Lee maka mmiri dị n'ime ala. Na obere German, Otú ọ dị, ọ bụ ụzọ ọzọ gburugburu. Nke a achọtala ụzọ ya n'asụsụ German ọkọlọtọ.
Ọ bụ ya mere anyị ji sị “oké osimiri” maka oke osimiri: Oke Osimiri North, Oké Osimiri Baltic, Oke Osimiri Ndịda, na ihe ndị ọzọ. E nwekwara ọdọ mmiri ndị dị n’ebe ugwu Jamanị ndị nwere okwu “oké osimiri” n’aha ha. Ihe kacha mara amara bụ Steinhuder Meer na Lower Saxony, ọdọ mmiri kachasị na ugwu.
Kedu oke osimiri dị?
A na-ekewakarị oke osimiri ụwa ka ọ bụrụ oke osimiri ise. Nke kachasị ukwuu bụ Oke Osimiri Pasifik dị n'etiti America na Eshia. A na-akpọkwa ya naanị Pacific. Nke abụọ kasị ukwuu bụ Atlantic Ocean ma ọ bụ Atlantic Ocean n'etiti Europe na Africa n'ebe ọwụwa anyanwụ na America n'ebe ọdịda anyanwụ. Nke atọ kasị ukwuu bụ Oké Osimiri India n'etiti Africa, India, na Australia.
Nke anọ kasị ukwuu bụ Southern Ocean. Nke a bụ mpaghara gburugburu ala Antarctica. Nke kacha nta n'ime ise ahụ bụ Oké Osimiri Arctic. Ọ dị n'okpuru ice arctic wee rute Canada na Russia.
Ụfọdụ ndị mmadụ na-ekwu banyere oké osimiri asaa ahụ. E wezụga oké osimiri ise ahụ, ha na-agbakwụnye oké osimiri abụọ dị ha nso ma ọ bụ na ha na-ejikarị ụgbọ mmiri eme njem. Ihe atụ ndị a na-ahụkarị bụ Oké Osimiri Mediterenian na Caribbean.
N'oge ochie, ndị mmadụ na-agụkwa oké osimiri asaa. Ndị a bụ akụkụ isii nke Mediterranean dị ka Oké Osimiri Adriatic na Oké Osimiri Ojii. Oge ọ bụla nwere ụzọ ha si agụta ọnụ. Nke a nwere njikọ siri ike nke oke osimiri mara ma ọlị.
Gịnị mere oké osimiri ji dị mkpa?
Ọtụtụ ndị mmadụ na-ebi n'akụkụ oké osimiri: ha na-egbu azụ n'ebe ahụ, na-anabata ndị njem nleta ma ọ bụ na-eji ụgbọ mmiri na-ebufe ngwongwo. N'ime oke osimiri nwere akụrụngwa dị ka mmanụ crude, nke a na-amịpụta.
N'ikpeazụ ma ọ dịghị ihe ọzọ, oké osimiri dị mkpa maka ihu igwe nke ụwa anyị. Oké osimiri na-echekwa okpomọkụ, na-ekesa ya site na mmiri iyi, ma na-amịkọrọkwa ikuku ikuku dị ka carbon dioxide. Ya mere na-enweghị ha, anyị ga-enwekwu okpomoku zuru ụwa ọnụ.
Otú ọ dị, ọtụtụ carbon dioxide dịkwa njọ maka oké osimiri. Na mmiri mmiri, ọ na-aghọ carbonic acid. Nke a na-eme ka oké osimiri bụrụ acidic, nke na-adịghị mma maka ọtụtụ mmiri.
Ndị na-ahụ maka gburugburu ebe obibi na-enwekwa nchegbu na ọtụtụ ihe mkpofu na-agwụ n'oké osimiri. Plastic akpan akpan na-eweda nwayọ nwayọ. Otú ọ dị, ọ na-aghọ n'ime obere iberibe, microplastics. Nke a na-enye ya ohere ịbanye n'anụmanụ ma mebie ebe ahụ.
Kedu ka nnu si esi banye n'oké osimiri?
O nweghị ebe mmiri dị n'ụwa dịka oke osimiri: pasent 97. Otú ọ dị, mmiri oké osimiri adịghị aṅụ. N'akụkụ ụfọdụ, e nwere osisi maka ịsa mmiri mmiri, nke na-eme ka ọ ghọọ mmiri ọṅụṅụ.
A na-ahụ nnu na nkume n'ụwa niile. N'ihe metụtara oké osimiri, mmadụ na-ekwukarị banyere nnu tebụl ma ọ bụ nnu nkịtị, nke anyị na-eji na kichin. Nnu okpokoro na-agbaze nke ọma na mmiri. Ọbụna obere ego na-abanye n'oké osimiri site na osimiri.
Nnu dịkwa n'oke osimiri. Nke ahụ kwa na-eji nwayọọ nwayọọ na-emikpu n'ime mmiri. Volcanoes dị n'ala oké osimiri nwekwara ike ịmịnye nnu. Ala ọmajiji dị n’ala oké osimiri na-emekwa ka nnu bata n’ime mmiri.
Usoro mmiri na-eme ka mmiri dị ukwuu banye n'oké osimiri. Otú ọ dị, ọ pụrụ nanị isi n'oké osimiri pụọ ọzọ site evaporation. Nnu anaghị eso ya aga. Nnu, otu ugboro n'ime oke osimiri, na-anọ ebe ahụ. Ka mmiri na-esiwanye ike, otú ahụ ka saline na-aghọwanye oké osimiri. Ya mere, salinity abụghị kpọmkwem otu n'ime oke osimiri ọ bụla.
Otu liter nke mmiri mmiri na-enwekarị ihe dị ka gram 35 nke nnu. Nke ahụ bụ ihe dị ka otu tablespoon na ọkara. Anyị na-ejupụta ihe dị ka lita 150 n'ime mmiri ịsa ahụ. Ya mere, ị ga-etinye ihe dị ka kilogram nnu ise iji nweta mmiri mmiri.