Nchedo ihu igwe: Ihe I Kwesịrị Ịmara

Nchedo ihu igwe pụtara na ndị mmadụ na-arụ ọrụ iji hụ na ihu igwe anaghị agbanwe nke ukwuu. Ụwa anọwo na-ekpo ọkụ kemgbe mmepụta ihe na narị afọ nke 19. Nke a na-abụkarị n'ihi ikuku na-ekpo ọkụ dị ka carbon dioxide. Ọ bụrụ na ọ dị ọtụtụ n'ime ikuku, mgbe ahụ ọ na-ekpo ọkụ: okpomọkụ sitere na anyanwụ nke na-adaba n'ụwa apụghịzi ịhapụ ụwa n'ụzọ dị mfe.

Ebumnuche nke nchebe ihu igwe bụ ime ka okpomọkụ nke ụwa anyị dị n'okpuru ogo Celsius abụọ. Ndị ọkà mmụta sayensị na-eche na ọbụna ikpo ọkụ karị ga-akpatara mbara ala anyị na ndị bi na ya ihe ọjọọ. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ obodo ọ bụla n'ụwa na Paris setịpụrụ ihe mgbaru ọsọ a na 2015.

Agbanyeghị, ihu igwe ejirila ihe dị ka otu ogo kpoo ọkụ. Ọkụ ọkụ na-agbakwa ọsọ ọsọ. Ya mere, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị ọkà mmụta sayensị niile nwere echiche na mmadụ ga-eme ihe ngwa ngwa ka o wee ruo ihe mgbaru ọsọ ahụ.

Kedu ka ị ga-esi chebe ihu igwe?

Ọtụtụ n'ime ihe anyị na-eme kwa ụbọchị na-ahapụ ikuku ikuku n'ime ikuku. Ọtụtụ akụkụ nke ndụ anyị na-eri ike dị ukwuu: n'ụlọ mgbe ị na-agagharị, na ụlọ mmepụta ihe, na ihe ndị ọzọ. Iji chebe ihu igwe, anyị ga-agbalị n'otu aka iji obere ume. N'aka nke ọzọ, anyị ga-ahụ na ike a dị ọcha dị ka o kwere mee.

Ka ọ dị ugbu a, a ka na-enweta ọtụtụ ume site na ihe a na-akpọ mmanụ ọkụ. Ndị a bụ isi iyi ike nke echekwara n'okpuru ala ruo ọtụtụ nde afọ. A na-echekwa nnukwu carbon dioxide n'ime ha kemgbe oge ahụ. Mgbe a gbara ha ọkụ, carbon dioxide a na-agbaba n'ikuku. Ihe ọkụkụ ndị na-emepụta ihe na-agụnye, dịka ọmụmaatụ, mmanụ crude, gas, na coal siri ike.

Kama mmanụ ọkụ ndị a, ọ bụ naanị ume ọhụrụ ka ekwesịrị iji. Ya mere, ekwesịrị iji igwe ikuku ikuku, mkpụrụ ndụ anyanwụ, ma ọ bụ ike mmiri mepụta ọkụ eletrik. Ndị na-eme nchọpụta na-arụ ọrụ iji meziwanye usoro ndị a ma mepụta usoro ọhụrụ iji mepụta ume ọhụrụ. N'ọdịnihu, ụgbọ ala, ụgbọ elu, na ụzọ ụgbọ njem ndị ọzọ nwekwara ike iji ọkụ eletrik sitere na ume ọhụrụ.

Ụfọdụ mmanụ ọkụ nwekwara ike ịmaliteghachi: a na-esi na osisi mee ha, dịka ọmụmaatụ. A pụkwara ịmepụta ihe a na-akpọ biogas n'ụzọ dị otú a, dịka ọmụmaatụ, iji kpoo ụlọ. E nwekwara injin ndị na-agba ọsọ na hydrogen. Hydrogen bụ mmanụ ụgbọala, nke iji ya na-emepụta mmiri na-adịghị emerụ ahụ na ihu igwe.

Ma ọbụna isi iyi ike ndị a dị ọcha nwere adịghị ike ha. A ghaghị ibu ụzọ mepụta hydrogen. Nke a na-achọkwa ike dị ukwuu. Igwe igwe ikuku nwere ike ịdị ize ndụ nye ọtụtụ nnụnụ ma na-akpaghasị ịma mma nke odida obodo maka ọtụtụ mmadụ. Mmepụta nke mkpụrụ ndụ anyanwụ na-eri ike dị ukwuu. Ihe mgbochi mmiri na-agbanwe ụzọ ebumpụta ụwa nke osimiri ma mebie ebe obibi nke ọtụtụ anụmanụ. Ọtụtụ n'ime isi mmalite ike ndị a adịghịkwa enye otu ume oge niile. Mkpụrụ ndụ anyanwụ anaghị arụ ọrụ n'abalị, dịka ọmụmaatụ. Ya mere ọ dị mkpa ịchekwa ọkụ eletrik n'ụzọ ụfọdụ, mana nke a adịla oke ọnụ.

Enwekwara nsogbu na isi mmalite ume ọhụrụ na mmanụ ọkụ: ọ bụrụ na ị na-akọ ihe n'ubi ka ị nweta ume site na ya, ị gaghị enwe ike ịkụ ihe ọkụkụ n'ebe ahụ n'otu oge ahụ. Ma ọ bụ osisi ndị a na-eri eri na-atụgharị ka ọ bụrụ biogas. Ọbụna mgbe ahụ enwere obere nri.

Ọtụtụ ihe dị mma maka ihu igwe anaghị adị mma maka gburugburu ebe obibi n'ozuzu ya. Ya mere, nchedo ihu igwe gụnyekwara ịga n'ihu nyocha n'ime ihe ndị a na isi mmalite ike dị ọcha. Ebumnuche bụ na ha na-enyekwu ume ma nwee mmetụta ọjọọ dị ole na ole na mpaghara ndị ọzọ.

Nchedo ihu igwe

Nchedo ihu igwe pụtara na ndị mmadụ na-arụ ọrụ iji hụ na ihu igwe anaghị agbanwe nke ukwuu. Ụwa anọwo na-ekpo ọkụ kemgbe mmepụta ihe na narị afọ nke 19. Nke a na-abụkarị n'ihi ikuku na-ekpo ọkụ dị ka carbon dioxide. Ọ bụrụ na ọ dị ọtụtụ n'ime ikuku, mgbe ahụ ọ na-ekpo ọkụ: okpomọkụ sitere na anyanwụ nke na-adaba n'ụwa apụghịzi ịhapụ ụwa n'ụzọ dị mfe.

Ebumnuche nke nchebe ihu igwe bụ ime ka okpomọkụ nke ụwa anyị dị n'okpuru ogo Celsius abụọ. Ndị ọkà mmụta sayensị na-eche na ọbụna ikpo ọkụ karị ga-akpatara mbara ala anyị na ndị bi na ya ihe ọjọọ. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ obodo ọ bụla n'ụwa na Paris setịpụrụ ihe mgbaru ọsọ a na 2015.

Otú ọ dị, ihu igwe ejirila ihe dị ka otu ogo kpoo ọkụ. Ọkụ ọkụ na-agbakwa ọsọ ọsọ. Ya mere, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị ọkà mmụta sayensị niile nwere echiche na mmadụ ga-eme ihe ngwa ngwa ka o wee ruo ihe mgbaru ọsọ ahụ.

Kedu ka ị ga-esi chebe ihu igwe?

Ọtụtụ n'ime ihe anyị na-eme kwa ụbọchị na-ahapụ ikuku ikuku n'ime ikuku. Ọtụtụ akụkụ nke ndụ anyị na-eri ike dị ukwuu: n'ụlọ mgbe ị na-agagharị, na ụlọ mmepụta ihe, na ihe ndị ọzọ. Iji chebe ihu igwe, anyị ga-agbalịrịrị n'otu aka iji obere ume. N'aka nke ọzọ, anyị ga-ahụ na ike a dị ọcha dị ka o kwere mee.

Ka ọ dị ugbu a, a ka na-enweta ọtụtụ ume site na ihe a na-akpọ mmanụ ọkụ. Ndị a bụ isi iyi ike nke echekwara n'okpuru ala ruo ọtụtụ nde afọ. A na-echekwa nnukwu carbon dioxide n'ime ha kemgbe oge ahụ. Mgbe a gbara ha ọkụ, carbon dioxide a na-agbaba n'ikuku. Ihe ọkụkụ ndị na-emepụta ihe na-agụnye, dịka ọmụmaatụ, mmanụ crude, gas, na coal siri ike.

Kama mmanụ ọkụ ndị a, ọ bụ naanị ume ọhụrụ ka ekwesịrị iji. Ya mere, ekwesịrị iji igwe ikuku ikuku, mkpụrụ ndụ anyanwụ, ma ọ bụ ike mmiri mepụta ọkụ eletrik. Ndị na-eme nchọpụta na-arụ ọrụ iji meziwanye usoro ndị a ma mepụta usoro ọhụrụ iji mepụta ume ọhụrụ. N'ọdịnihu, ụgbọ ala, ụgbọ elu, na ụzọ ụgbọ njem ndị ọzọ nwekwara ike iji ọkụ eletrik sitere na ume ọhụrụ.

Ụfọdụ mmanụ ọkụ nwekwara ike ịmaliteghachi: a na-esi na osisi mee ha, dịka ọmụmaatụ. A pụkwara ịmepụta ihe a na-akpọ biogas n'ụzọ dị otú a, dịka ọmụmaatụ, iji kpoo ụlọ. E nwekwara injin ndị na-agba ọsọ na hydrogen. Hydrogen bụ mmanụ ụgbọala, nke iji ya na-emepụta mmiri na-adịghị emerụ ahụ na ihu igwe.

Ma ọbụna isi iyi ike ndị a dị ọcha nwere adịghị ike ha. A ghaghị ibu ụzọ mepụta hydrogen. Nke a na-achọkwa ike dị ukwuu. Igwe igwe ikuku nwere ike ịdị ize ndụ nye ọtụtụ nnụnụ ma na-akpaghasị ịma mma nke odida obodo maka ọtụtụ mmadụ. Mmepụta nke mkpụrụ ndụ anyanwụ na-eri ike dị ukwuu. Ihe mgbochi mmiri na-agbanwe ụzọ ebumpụta ụwa nke osimiri ma mebie ebe obibi nke ọtụtụ anụmanụ. Ọtụtụ n'ime isi mmalite ike ndị a adịghịkwa enye otu ume oge niile. Mkpụrụ ndụ anyanwụ anaghị arụ ọrụ n'abalị, dịka ọmụmaatụ. Ya mere ọ dị mkpa ịchekwa ọkụ eletrik n'ụzọ ụfọdụ, mana nke a adịla oke ọnụ.

Enwekwara nsogbu na isi mmalite ume ọhụrụ na mmanụ ọkụ: ọ bụrụ na ị na-akọ ihe n'ubi ka ị nweta ume site na ya, ị gaghị enwe ike ịkụ ihe ọkụkụ n'ebe ahụ n'otu oge ahụ. Ma ọ bụ osisi ndị a na-eri eri na-atụgharị ka ọ bụrụ biogas. Ọbụna mgbe ahụ enwere obere nri.

Ọtụtụ ihe dị mma maka ihu igwe anaghị adị mma maka gburugburu ebe obibi n'ozuzu ya. Ya mere, nchedo ihu igwe gụnyekwara ịga n'ihu nyocha n'ime ihe ndị a na isi mmalite ike dị ọcha. Ebumnuche bụ na ha na-enyekwu ume ma nwee mmetụta ọjọọ dị ole na ole na mpaghara ndị ọzọ.

Osisi na-ewepụ carbon dioxide mgbe niile na ikuku. Nke a na-eme n'oge photosynthesis. Ya mere oke ohia di oke mkpa maka nchekwa ihu igwe ma kwesiri ichekwa ya. Agbanyeghị, anyị bụ ụmụ mmadụ ugbu a na-ahapụ ọtụtụ carbon dioxide n'ime ikuku karịa ka osisi nwere ike ịmịnye. Na mgbakwunye, a na-egbutukarị oke ọhịa. Ịkụ osisi ọhụrụ nwere ike ịchekwa carbon dioxide n'ụdị osisi. Anyị na-ekwu maka mkpụgharị osisi. Ụfọdụ ndị nchọpụta ewepụtala atụmatụ iji ọtụtụ nde osisi ọhụrụ kekọta carbon dioxide dị ka o kwere mee.

Algae na-ekerekwa òkè dị mkpa na nchekwa ihu igwe. N'ihi na enwere ọtụtụ, ha na-ejikọta ọtụtụ tọn carbon dioxide kwa afọ. Mgbe algae nwụrụ, ha na-emikpu n'ala oké osimiri na carbon dioxide na ha. Ya mere, ha na-ewepụ ọtụtụ ihe na ikuku na-adịgide adịgide. N'ụzọ dị otú a, ha nwekwara ike jikọta carbon dioxide ọzọ. Agbanyeghị, amabeghị ihe ga-esi na nke a pụta.

A na-eme nyocha n'ime nhọrọ teknụzụ maka iwepu carbon dioxide na ikuku. Ihe a na-akpọ osisi arụrụ arụ nwere ike ihicha carbon dioxide na ikuku. Enwere ike iji carbon dioxide a mee ihe. Enwere ike iji ya dị ka fatịlaịza maka osisi ndị dị na griin haus ma ọ bụ jiri ya mee mmanụ ọkụ. Otú ọ dị, nkà na ụzụ a ezughị ezu iji wepụ nnukwu gas na-ekpo ọkụ na ikuku.

A na-emepụtakwa ụzọ maka ụlọ ọrụ ọkụ na-eji mmanụ ọkụ dị ka coal na-ahapụ obere carbon dioxide n'ime ikuku. Kama ịhapụ carbon dioxide n'ikuku, a na-agbanye ya n'ime nkume dị n'ime ala. Ya mere, ọ naghịzi etinye aka na ikpo ọkụ.

Ndị mmadụ na-ekwukarị na ihe bụ "na-anọpụ iche ihu igwe". N'otu aka ahụ, nke a nwere ike ịpụta na e ji ume ọhụrụ arụpụta ngwaahịa, yabụ na ọ nweghị carbon dioxide batara na mbara ikuku. Ma ọ pụkwara ịpụta na carbon dioxide abanyela n'ikuku n'ezie. Mana onye nrụpụta akwadola ọrụ na-echekwa otu ọnụọgụ carbon dioxide ọzọ. Ya mere, ọ dịghị ihe ọzọ griin haus gas na ikuku karịa ka ọ dị na mbụ. A na-akpọkwa nke a “nkwụghachi”. Ogologo ụgbọ elu, dịka ọmụmaatụ, na-ahapụ ọtụtụ carbon dioxide n'ime ikuku. Ya mere, ụfọdụ ndị njem n'afọ ofufo na-akwụkwu ego n'otu nzukọ. Nke a na-emefu ego ahụ n'ọrụ ndị na-echekwa otu ego carbon dioxide nke emepụtara n'oge ụgbọ elu ahụ. Nke a na-eme ka ụgbọ elu ahụ "na-anọpụ iche ihu igwe".

Echekwara ihu igwe zuru oke?

N’afọ 1990, n’obodo Kyoto dị na Japan, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mba ọ bụla n’ụwa setịpụrụ ebumnobi maka ibelata ikuku ikuku ikuku na nke mbụ ya. Kemgbe ahụ, mba ụfọdụ ebelatala ụfọdụ ikuku ikuku ha. N'ụwa niile, ikuku ikuku na-ekpo ọkụ ka na-arị elu.

Otú ọ dị, ọtụtụ ndị mmadụ kwenyesiri ike ugbu a na mgbanwe ihu igwe dị nnọọ ize ndụ na enwere ike inwe mmetụta. Ha chọrọ ka gọọmentị ha chebe ihu igwe nke ọma. Kemgbe njedebe nke 2018, ndị na-eto eto sitere na Fridays for Future na ọtụtụ ndị ọzọ na-echebe gburugburu ebe obibi gburugburu ụwa na-eme mkpọsa maka nke a. Ọtụtụ ndị ama ama na-ejikwa ọkwa ama ama ha dọta uche na mgbanwe ihu igwe.

N'ọtụtụ mba, gọọmentị ekpebiela ma ọ bụ kpebie atụmatụ nchekwa ihu igwe. Mba ndị a chọrọ iji nwayọọ nwayọọ na-ahapụ obere ikuku ikuku n'ime ikuku. Ọtụtụ mba nwere atụmatụ ịbụ ndị na-anọpụ iche carbon ma ọ bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na-anọpụ iche carbon site na 2050. Iji mezuo nke a, ha ga-etinyerịrị ọtụtụ usoro n'ime afọ ndị na-abịanụ ka e wee nweta ihe mgbaru ọsọ a.

A na-akpọkarị nke a dị ka ọnụ ahịa carbon dioxide. N'ọdịnihu, ọtụtụ mba ga-akwụ ụgwọ ego kwa tonne nke carbon dioxide ha na-ebupụ. A na-atụ anya na ihe nrite a ga-agba ndị mmadụ na ụlọ ọrụ ume ibelata ikuku carbon.

Nchekwa ihu igwe pụtakwara na ndị mmadụ kwesịrị ime mgbanwe n'ọnọdụ ihu igwe na-agbanwe. Dị ka ihe atụ, obodo ndị dị n’ụsọ oké osimiri aghaghị ịdị na-arị elu oké osimiri. Ya mere i kwesịrị ibido iche echiche ka ị ga-esi chebe onwe gị pụọ na idei mmiri taa. Ndị na-akụ ọhịa ga-edobe oke ọhịa ha ka ha nwee ike ịdị ndụ n'ọnọdụ ihu igwe na-ekpo ọkụ ma dị oke egwu.

Ma e nweela ọtụtụ atụmatụ dị ukwuu iji luso mgbanwe ihu igwe ọgụ. Ụmụ mmadụ ga-enwe mmetụta dị ukwuu na ihu igwe nke ụwa. Otu echiche ga-abụ igbanye ụfọdụ satịlaịtị n'ime mbara igwe. Dị ka ụdị parasol, ihe ndị a ga-eme ka ìhè anyanwụ dị ntakịrị na-eru n'ụwa wee jụọ oyi. Echiche ọzọ ga-abụ itinye kemịkalụ na ikuku nke ga-ajụ oyi.

Agbanyeghị, echiche ndị a niile na-arụ ụka nke ukwuu n'ihi na ha ga-ebutekwa ihe egwu na nsogbu ndị ọzọ. Ha nwekwara ike iwelite olileanya ụgha. Ya mere, ọtụtụ ndị ọkà mmụta sayensị na-eche na anyị kwesịrị ibu ụzọ mee ihe niile anyị nwere ike ime iji kwụsị mgbanwe ihu igwe site n'iji ụzọ ndị na-adịghị ize ndụ kwụsị.