in

Tomate: Ciò chì duvete sapè

U tomate hè una pianta. Quandu si sente a parolla, spessu pensate à u fruttu rossu. Ma l'arbulu tutale hè ancu significatu, è i pumati pò avè culori assai diffirenti. In Austria, u pumadoru hè chjamatu tomate o mela di paradisu, in u passatu, era ancu chjamatu mela d'amore o mela d'oru. U nome d'oghje "tomate" vene da una lingua aztèca.

A pianta salvatica hè originariamente da l'America Centrale è Sudamerica. U Maya hà cultivatu i pumati quì più di 2000 anni fà. À quellu tempu i frutti eranu sempre piuttostu chjuchi. I scuperti purtonu u pumadoru in Europa in l'anni 1550.
Ùn era micca finu à l'annu 1800 o ancu 1900 chì parechji pumati sò stati manghjati in Auropa. Ci sò più di 3000 variità chì sò stati criati. In Auropa, u pumadoru hè unu di i vegetali più impurtanti manghjatu. Sò manghjati freschi, secchi, fritti, o trasfurmati in l'alimentariu, per esempiu, ketchup di tomate.

In a biologia, u pumadoru hè cunsideratu una spezia vegetale. Appartene à a famiglia di nightshade. Hè dunque ligata à a patata, à l'albergine, è ancu à u tabacco. Ma ci sò parechje altre piante chì sò ugualmente ligate cù u pumadoru.

Cumu cresce i pumati?

I pumati crescenu da a sumente. À u principiu, si stanu dritti, ma poi si mette in terra. In i nursery, sò dunque liati à un bastone o à una corda chì hè appiccicata più altu.
Grandi rimjiet cù foglie crescenu da u troncu. I fiori gialli crescenu nantu à certi picculi rimjiet. Hanu da esse fecundati da un insetti per chì una sumente cresce.

U pumadoru propiu cresce allora intornu à a sumente. In a biologia, sò cunsiderate baga. In i nostri mercati o buttreghi, però, sò generalmente classificate cum'è verdura.

Se un tomate ùn hè micca coltu in a natura, cascà à a terra. Di solitu, solu i graneddi sopravvive à l'inguernu. A pianta mori.

Oghje, a maiò parte di i pumati crescenu in serra. Quessi sò grandi spazii sottu un tettu fattu di vetru o plastica. Parechje sementi ùn sò micca messi in terra in tuttu, ma in un materiale artificiale. L'acqua cun fertilizante hè ghjunta in questu.

U pumadoru ùn piace micca e foglie umide chì venenu da a pioggia. Hè quandu i fungi ponu cresce. Causanu spots neri nantu à e foglie è i frutti, facenu inedible è ancu murendu. Stu periculu guasi esiste sottu à un tettu. In u risultatu, menu sprays chimichi sò necessarii.

Maria Allen

scrittu da santu Maria Allen

Salute, sò Maria ! Aghju curatu di parechje spezie di animali, cumprese i cani, i misgi, i porcellini d'India, i pesci è i dragoni barbuti. Aghju ancu dece animali di u mo propiu attualmente. Aghju scrittu parechji temi in questu spaziu cumpresi cumu-to, articuli informativi, guide di cura, guide di razza, è più.

Lascia un Audiolibro

Avatar

U vostru indirizzu email ùn seranu micca publicatu. campi nicissarii sò marcati *